Am

Mae pysgota Net Lave yn ddull traddodiadol o bysgota sydd wedi cael ei ymarfer ers cannoedd o flynyddoedd. Mae'r pysgotwyr rhwyd cloff yn y Graig Ddu yn cadw'r traddodiad hwn gan mai nhw yw'r olaf o'u math yng Nghymru.

Mae'r traddodiad o bysgota net gloff yn y Graig Ddu wedi mynd heibio i lawr drwy'r cenedlaethau, y pysgotwyr i gyd â'u gwreiddiau ym mhentrefi Sudbrook, Porth Sgiwen a Chil-y-coed yn Sir Fynwy.

Mae'r pysgotwyr yn ceisio cadw'r bysgodfa mor draddodiadol â phosib, mae'r rhwyd lave yn dal i gael ei gwneud yn y ffordd draddodiadol. Mae gan y rhwyd strwythur siâp Y sy'n cynnwys dwy fraich o'r enw rimes sy'n cael eu gwneud o helyg wedi'u torri'n lleol (withy) ac mae hyn yn gweithredu fel ffrâm ar gyfer y rhwyd hongian llac.
Enw'r handlen yw staff y graig ac mae'n cael ei gwneud o ludw, mae'r rimes yn cael eu hingio wrth staff y graig ac yn cael eu cadw mewn safle tra'n pysgota gyda thaenwr pren o'r enw'r penfwrdd.

Mae'r rhwydo go iawn yn dal i gael ei gwau gan rai o'r pysgotwyr gan ddefnyddio stribed o bren a nodwydd.
Aber Afon Hafren oddi ar Graig Ddu sydd â'r ail ystod lanw fwyaf yn y byd, mae'r cynnydd hwn a'r cwymp o ddŵr yn galluogi'r pysgotwyr ar lanw ffynnon dŵr isel i wibio i'r aber a physgod.

Mae gan y pysgotwyr eu henwau eu hunain am ardaloedd o fewn y tiroedd pysgota, enwau fel Mwnci Tump, Lighthouse Vear a The Grandstand ond does dim sôn amdanynt ar unrhyw siart. Mae pysgota'n digwydd ar lanw ebb, mae'r pysgotwyr yn cerdded allan i rwydi'r aber ar ysgwydd i'w tiroedd pysgota traddodiadol, mae'r dŵr hyd at eu canolwyr, yna mae'r rhwyd yn cael ei hagor a'r rimau wedi'u cloi i mewn i'r penfwrdd ac yna'n gostwng i'r llanw sy'n rhuthro trwy rhwyll y rhwyd. Mae'n sefyll gydag un llaw ar staff y graig yn barod i wthio i lawr, y llall ar fysedd y prif fwrdd yn y rhwyll yn barod i'w godi os yw pysgodyn yn taro'r rhwyd.

Mae'r pysgotwyr yn pysgota mewn dwy ffordd, naill ai'n sefyll mewn sianel dŵr isel yn aros i bysgodyn daro'r rhwyd - gelwir hyn yn cownt neu drwy wylio'r dŵr am loom pysgodyn, yna'n symud i ryng-gipio'r pysgod cyn iddo gyrraedd dŵr dwfn.

Mae pysgotwyr rhwyd laf y Graig Ddu yn hyrwyddo'r bysgodfa fel safle treftadaeth ac yn gwahodd pawb i fwynhau'r bysgodfa olaf yma sy'n weddill o eogiaid aber afon Hafren Cymru, y gellir ei wylio'n eithaf diogel o'r safle picnic.