Am

Gellir gweld adfeilion Eglwys y Santes Fair yn Nyndyrn ar y bryn uwchben hen Westy'r Abbey ac yn wreiddiol roedd yn gwasanaethu Plwyf Chapel Hill ym mhen deheuol Tyndyrn. Cafodd yr ardal ei chynnwys ym Mhlwyf cyfagos Tyndyrn Parva ym 1902.

Parhaodd yr eglwys, a ailadeiladwyd ym 1866, yn cael ei defnyddio tan 1972 cyn cael ei dinistrio gan dân ym 1977. Mae'n sefyll ar safle capel canoloesol, a adeiladwyd yn ôl pob tebyg fel encil i fynachod Abaty Tyndyrn neu ar gyfer y gymuned seciwlar sy'n tyfu y tu allan i furiau'r Abaty.

Mae'r fynwent yn cynnwys nifer o henebion diddorol gan gynnwys un i Peter Carr a fu farw ar y 14eg o Hydref 1913 yn nhrychineb Pwll Senghenydd a bedd rhyfel i'r Preifat B B Hall, dinesydd Americanaidd a ymrestrodd yn y Ffiwsilwyr Swydd Gaerhirfryn a bu farw yn Ysbyty Connaught, Farnborough ar 5 Mawrth 1919 yn 22 mlwydd oed. 

Hefyd yn y fynwent mae beddrod sarcophagus rhestredig wedi'i adfer, y credir ei fod yn perthyn i Richard White, lesddeiliad gwaith haearn cyfoethog a fu farw ym 1765. Roedd Richard White yn fab i George White, a oedd yn berchen ar y New Weir Forge and Furnace yn Symonds Yat ac Efail Trefynwy.

Mae'r fynwent yn dal i gael ei ddefnyddio o bryd i'w gilydd ar gyfer claddedigaethau. Mae gweithgorau lleol yn dal i geisio cadw'r ardal yn daclus ond dylai ymwelwyr fod yn ymwybodol bod yr adfail hwn yn cael ei ystyried yn anniogel a bod mynediad ar eu risg eu hunain.  

Cyfieithwyd gan